آموزش لوله کشی ساختمان (آب و فاضلاب)، انواع سیستم لوله کشی و ابزارها

آموزش لوله کشی ساختمان| دکتر پایپ

در هر خانه‌ای به منظور رفع نیازهای گوناگون ساکنین لازم است آب به‌قدرکافی در قسمت‌های مورد نیاز ساختمان قابل دسترس باشد. به همین جهت پیش از آغاز ساخت و ساز می‌بایست مایحتاج آب سازه به درستی مورد ارزیابی قرار گیرد. سیستم آبرسانی از طریق لوله‌کشی توکار یا روکار داخل عمارت صورت می‌گیرد. همزمان تکنسین‌ها موظف‌اند ارزیابی‌های دقیق را بر روی تجهیزات زهکشی و تخلیه گنداب از داخل لوله‌ها به بیرون از ساختمان انجام دهند. سیستم لوله‌کشی ساختمان شامل تمامی انواع اتصالات و وسایل مورد استفاده جهت تامین و تخلیه آب مصرفی در منازل مختلف می‌شود. اگر در صدد بازسازی یا نوسازی سازه‌ای هستید، آگاهی از اصول اولیه سیستم لوله‌کشی ساختمان درک بهتری از وقوع چالش‌های احتمالی به شما خواهد داد و نهایتا می‌توانید سیستمی را طراحی کنید که به درستی کار کند و با استانداردهای لوله‌کشی روز دنیا مطابقت داشته باشد.

در شبکه‌های آبرسانی سیستم منبع، آب را دریافت کرده و به سمت سیستم توزیع به حرکت در می‌آورد. سیستم فاضلاب شامل لوله‌ها و تجهیزاتی است که فاضلاب را از ساختمان به سمت محل تخلیه یا دفع حمل می‌کنند. در ادامه روش نصب و لوله‌ کشی آب و فاضلاب توضیح داده می‌شود.

پیش‌نیازهای لوله‌ کشی

برخی پیش‌نیازهای مورد نیاز برای لوله ‌کشی آب و فاضلاب عبارتند از:

انتخاب لوله

ممکن است از لوله‌های آهنی گالوانیزه یا لوله‌های فولادی گالوانیزه، لوله‌های مسی، لوله‌های پلاستیکی، لوله‌های برنجی، لوله‌های چدنی، لوله‌های گالوانیزه، آهنی یا لوله‌های دیگر ساخته شده با مواد مورد تأیید برای سیستم آب سرد استفاده شود. انتخاب مواد مورد استفاده در ساخت لوله به موارد زیر بستگی دارد:

• مقدار آبی که باید تأمین شود.
• فشار آب
• عامل خورندگی یا زنگ‌ زدگی برای انواع مختلف لوله در دماهای متفاوت
• هزینه
• قابلیت دسترسی به لوله با جنس مورد نظر

سایز لوله

سایز لوله‌های آب به موارد زیر بستگی دارد:

• فشار و از دست رفتن اصطکاک در طول لوله
• تعداد و انواع اتصالات نصب شده (اتصالات موردنیاز)
• تعداد اتصالات مورد استفاده در یک زمان مشخص (فاکتور استفاده همزمان)
• نوع دستگاه‌های شستشو

از دست رفتن اصطکاک

وقتی که مایع در طول لوله جریان می‌یابد، لایه‌های مختلف آب با سرعت متفاوت حرکت می‌کنند و در قسمت مرکزی لوله سرعت جریان آب بیشتر است. این مقاومت نسبت به جریان (که به آن از دست رفتن اصطکاک گفته می‌شود) در لوله‌های مختلف فرق می‌کند. اصطکاک لوله باعث افت فشار آب می‌شود. در لوله‌های کوچک این از دست رفتن اصطکاک بر افزایش فشار آب غلبه پیدا می‌کند. اگر امکان افزایش فشار آب وجود نداشته باشد، افزایش سایز لوله می‌تواند از دست رفتن اصطکاک را افزایش دهد.

آموزش لوله‌کشی آب

مراحل لوله‌ کشی آب به شرح زیر است:

رایزر

به لوله‌ای که در راستای عمودی قرار بگیرد رایزر می گویند. در مهندسی لوله کشی piping رایزر، لوله‌ای است که ران عمودی داشته باشد‌ مثلاً در صنایع نفت و گاز دریایی لوله عمودی که نفت را از چاه به سکو انتقال می‌دهد رایزر می‌گویند‌.

رایزر لوله کشی آب مصرفی در تامین آب ساختمان نقش بسزایی دارد یعنی انتخاب قطر رایزر باید با محاسبه دقیق انتخاب شود تا در موقع استفاده آب در ساختمان افت فشار موجب کمبود آب نشود.متاسفانه بیشتر ساختمان های که دچار کمبود اب هستند بعلت درست انتخاب نشدن قطر رایرز می باشد.

بسیاری از همکاران متاسفانه به استناد اینکه اب ورودی به ساختمان (کنتور اب) دارای قطر کم می باشد لوله رایزر ساختمان را نیز با همان قطر اجرا می کنند واین امر باعث افت شدید اب در ساختمان می شود.
رایزر های فاضلاب ساختمان نیز باید مورد توجه قرار گیرد زیرا هدایت پساب باید بدرستی انجام شود.

در سیستم آبیاری بارانی رایزر به لوله‌ای اطلاق می شود که بر روی لوله اصلی و فرعی نصب شده و وظیفه رایزر، رساندن آب به سطح خاک است تا عمل تغذیه و آبرسانی به لوله‌های فرعی و لوله‌ای مانیفیلد انجام شود.

خط منبع اصلی آب

منبع اصلی آب، لوله‌ای است که معمولاً از سقف آویزان می‌شود و انشعابات آن به اتصالات رایزرها متصل می‌شود. قطر این لوله منبع مشابه سرویس اصلی آب بوده و در مرکز قرار گرفته تا فاصله کوتاهی از اتصالات منبع رایزرهای ساختمان داشته باشد. برای کاهش از دست رفتن اصطکاک، لوله تأمین‌کننده اصلی را در حد امکان به حالت صاف و مستقیم نصب می‌کنند. لوله تأمین‌کننده اصلی نباید شل باشد یا آب را در خود نگه دارد. این لوله باید شیب ملایمی در حد 4/1 اینچ در فوت (هر 30 سانتیمتر) به سمت کنتور آب داشته باشد. در انتهای شیب یک شیر تخلیه برای تخلیه لوله در زمستان قرار دهید. در صورت نیاز یک لوله تخلیه نیز برای انتقال فاضلاب از ورودی شیر به سمت محل تخلیه فاضلاب قرار دهید. اگر نمی‌توان لوله را به سمت یک نقطه شیب داد، باید برای همه قسمت‌هایی که نمی‌توان آنها را تخلیه کرد یک شیر تخلیه جداگانه قرار داده شود. لوله اصلی باید به خوبی نصب و محافظت شود تا بتواند وزن اتصالات را تحمل کرده و نشت نکند.

اتصالات رایزرهای ذخیره

اتصالات رایزرهای ذخیره را به منبع اصلی وصل کنید. رایزر از داخل دیوارهای ساختمان عبور داده می‌شود. قبل از این که پارتیشن‌بندی به اتمام برسد باید همه اتصالات را محکم کنید. برای لوله‌ کشی عمودی در رایزرها از کلمپ ها و اتصالات لوله استفاده کنید. (نباید از انشعابات افقی به عنوان ساپورت برای اتصالات رایزرها استفاده شود). انشعابات افقی باید به دیوار وصل شوند و به سمت رایزرهای ذخیره عمودی شیب داشته باشند.

ولوها (شیرها)

ولوها را در هر رایزر عمودی نصب کنید تا در صورت نیاز به تعمیر بتوان آب هر قسمت را قطع کرده و تعمیرات انجام داد. با قرار دادن ولوهای کوچک روی ورودی برای اتصال می‌توان یک بخش را بدون قطع کردن آب کل تعمیر کرد.

آموزش لوله‌کشی فاضلاب

معمولاً اولین گام در لوله‌ کشی فاضلاب ساختمان اتصال لوله‌های فلزی و بست­های آنها است که به سمت محل تخلیه فاضلاب خانه شیب داده می‌شوند. سوراخ برش فاضلاب نباید بیش از اندازه مورد نیاز برای لوله‌ها فلزی باشد. همه مفاصل و اتصالات باید ساپورت داشته باشند. لوله‌ها باید بالاتر از سطح جریان طبیعی نصب شوند. برای مثال، اگر قطر لوله فاضلاب خیابان 24 اینچ است و جریان طبیعی 50 درصد است، شیر باید حداقل 12 اینچ بالای کف لوله نصب شود. لوله با تخلیه موازی باید در مسیر جریان فاضلاب نصب شود. با این کار از برگشت جریان در زمانی که جریان سریع است پیشگیری می‌شود.

مراحل نصب به شرح زیر است:

• مرحله 1: به آرامی به اطراف لوله اصلی فاضلاب ضربه بزنید تا عمق جریان را برای قرار دادن لوله‌های کوچک پیدا کنید. صدای مبهم ناشی از ضربه زدن نشان‌دهنده این است که محل ضربه در زیر جریان فاضلاب قرار دارد و اگر در هنگام ضربه زدن صدایی شبیه به زنگ شنیدید نشان می‌دهد که محل ضربه بالاتر از جریان فاضلاب قرار دارد.
• مرحله 2: از لوله‌های فلزی کوچک به عنوان الگوی قوس استفاده کنید و سایز سوراخ مورد نظر را با استفاده از گچ ترسیم کنید.
• مرحله 3: این خط را با استفاده از یک قلم‌تراش و چکش کوچک و سرد بشکافید. به لوله‌ها به آرامی ضربه بزنید که باعث آسیب‌دیدگی لوله اصلی فاضلاب نشود.
• مرحله 4: تا رسیدن به عمق 8/1 یا 16/3 اینچی به کار ادامه دهید.
• مرحله 5: یک سوراخ کوچک در اطراف مرکز ایجاد کرده و آن قسمت را بردارید. همیشه از ضربه‌های آرام استفاده کنید.
• مرحله 6: سوراخ را به شکل بیضی درآورده و آن را بزرگ‌تر کنید تا در حد امکان با سایز لوله‌های فلزی کوچک هم سایز شود. لوله‌ها را در این سوراخ امتحان کنید تا از مناسب بودن سایز آنها اطمینان حاصل کنید.
• مرحله 7: لوله‌های فلزی را در محل مناسب قرار دهید و دور آن را با کنف‌هایی در اطراف لبه فلنج ببندید.
• مرحله 8: لوله‌ کشی را با سیمان کشی اطراف لوله‌های فلزی به اتمام برسانید. از مقادیر کافی ملات در زیر لوله‌های فلزی، کف شیر و کناره‌ها و اطراف آن استفاده کنید. اتصالات را تا زمان سفت شدن ملات در محل خود نگه دارید.

تست نشت‌یابی

بازرسی برای نشت ‌یابی مهم است. اتصالات نشت دار، آب را هدر داده و باعث ایجاد خسارات پرهزینه به ساختمان می‌شوند. در ساخت‌وسازهای جدید، قبل از اتمام سفت‌کاری و پارتیشن‌بندی تمام سیستم برای نشت‌یابی مورد تست و آزمایش قرار می‌گیرد. زمانی که این آزمایش انجام می‌شود، از فشار آب که سیستم را تغذیه می‌کند، استفاده می‌شود. در حالی که سیستم تحت فشار است، همه اتصالات برای احتمال نشت دادن مورد بررسی قرار می‌گیرند. اگر یک مفصل نشت داشت، آن را سفت یا تعویض می‌کنند و لوله را بریده و آن قسمت را دوباره به وسیله یک اتصال جدید به هم وصل می‌کنند. زمانی که روی اتصالات لحیم شده مسی یا اتصالات پلاستیکی حلال در سیمان کار می‌شود باید لوله تخلیه شده و سپس اتصالات نصب شوند. اتصالات مسی ممکن است سفت یا تعویض شوند.

آموزش لوله کشی آب و فاضلاب آشپزخانه، حمام و سرویس های بهداشتی

انواع سیستم‌های لوله‌کشی

سیستم آبرسانی

نوع اول

سیستم آبرسانی از راه لوله‌کشی خیابان آب را به منازل شهروندان انتقال می‌دهد، جاییکه انتقال آب از انشعاب‌سازی لوله‌ها به شیرهای آب، دوش حمام، توالت، وان حمام، و وسایلی همچون آبگرمکن، ماشین ظرفشویی، و ماشین لباسشویی انجام می‌گیرد.  اساسا تجهیزات مورد نیاز جهت توزیع و انتقال آب شامل سیسم لوله‌کشی آب، اتصالات، دوراهی یا سه‌راهی، و شیر و فلکه می‌شود. به طور معمول این لوله‌ها و سایر اتصالات از لوله‌های پلاستیکی، لوله‌های مسی یا لوله‌های فولاد گالوانیزه ساخته می‌شوند. انواع لوله‌ها معمولا با قطر 1.5 تا 10 cm و یا بیشتر قابل دسترس هستند.

نوع دوم

سیستم آبرسانی ساختمان‌ها از یک مخزن زیرزمینی جهت تامین آب بوسیله خطوط انشعابی شهری تشکیل شده است، و از آنجا آب به کمک پمپ‌ها و سیستم لوله‌کشی انشعابی وارد مخزن هوایی می‌شود و در اثر نیروی گرانش آب به لوله خروجی منازل انتقال می‌گردد.  اگر آب مستقیما از مخزن زیرزمینی به خروجی‌های توالت و آشپزخانه لوله‌کشی شود دیگر نیازی به استفاده از مخزن هوایی نیست، برای تامین آب بدون هر گونه قطعی و با فشار مورد نیاز فقط به تعدادی پمپ احتیاج است طوری‌که ساکنین منازل حین باز کردن شیر آب با فشار خوب و پیوسته آن روبرو شوند. به چنین پمپ‌هایی سیستم هیدرو پنوماتیکی گفته می‌شود.  چنین پمپ‌هایی به مخزن فولادی کوچکی مجهز هستند و آب موجود در یک سمت و هوا در سمت دیگر بوسیله لایه پلاستیکی تفکیک شده‌اند. وقتی پمپ شروع به وارد کردن آب به قسمت مرطوب می‌کند در نتیجه آن حجم لایه پلاستیکی بزرگتر می‌شود و فشار هوا بر روی سمت دیگر موجب فشار اضافی بر قسمت مرطوب و متصل به لوله تامین آب می‌گردد. بنابراین هنگامی‌که شهروندی شیر آب را باز می‌کند مقدار مورد نیاز آب در دسترس او قرار می‌گیرد. در این زمان فشار پمپ کم می‌شود و دوباره به‌طورخودکار روشن می‌شود و بدین طریق فشار آب حفظ شده و همزمان آبرسانی به لوله‌های خروجی صورت می‌گیرد.  مزیت چنین سیستم لوله‌کشی ساختمانی در این است که نیاز به مخازن هوایی برطرف می‌شود. دوم اینکه این پمپ‌ها طوری طراحی شده‌اند تا آب با فشار یکسان در اختیار تمامی طبقات ساختمان قرار گیرد، چراکه در روش‌های قدیمی آب از مخازن زیرزمینی به مخازن هوایی جریان داشت و آب با فشار کمتر در اختیار طبقات بالاتر قرار میگرفت و فشار در طبقات پایینی و همکف بدلیل گرانش و ارتفاع بیشتر به‌مراتب بهتر بود.  با این روش می‌توان در انرژی هم صرفه‌جویی کرد برای اینکه نیاز به مخزن هوایی و سپس بهره‌گیری از نیروی گرانش جهت انتقال آب در ساختمان‌های 10 یا 20 طبقه حذف می‌شود.  فقط برای بالا بردن راندمان کاری سیستم پمپی نیاز است برق سیستم به‌طورپیوسته از طریق یک ژنراتور تامین شود، در غیر اینصورت با قطعی برق آب هم قطع می‌شود.

لوله‌کشی آب و فاضلاب ساختمانی

لوله‌کشی آب و فاضلاب ساختمانی یکی از حیاتی‌ترین مراحل به حساب می‌آید، با این حال نسبت به سایر اجزاء ساختمانی کمتر در کانون توجه قرار دارد. به عبارتی عملکرد لوله‌کشی آب و فاضلاب ساختمانی به صورت جابجایی گنداب‌های حاصل از سینک ظرفشویی، وان حمام، دوش، توالت، و وسایل مصرف‌کننده آب مانند ماشین ظرفشویی و لباسشویی و سپس انتقال این پسماندها به انبار فاضلاب خانگی یا شهری انجام می‌شود.  سیستم تهویه بخشی از لوله‌کشی آب و فاضلاب در نظر گرفته می‌شود و اکثر صاحب‌خانه‌ها از حضور سیستمی که به لوله‌کشی آب و فاضلاب وصل است و کار آن خارج کردن گازهای حاصل از گنداب به بیرون از ساختمان است، اطلاع کمی دارند. علاوه‌براین سیستم تهویه در حفظ فشار مناسب و تخلیه صحیح به کمک سیستم تخلیه آب می‌آید.  خطوط لوله‌کشی آب و فاضلاب معمولا خارج از دید ساکنین، به صورت توکار، زیر طبقات همکف و یا اتاق ریز شیروانی قرار دارند. اما وقتی این سیستم از کار بیفتد، برطرف کردن مشکل به سختی و دشواری انجام می‌گیرد. گرفتگی لوله فاضلاب جزء متداول‌ترین مشکلات سیستم لوله‌کشی آب و فاضلاب به حساب می‌آید.

سیستم لوله‌کشی آشپزخانه

بیشتر آشپزخانه‌ها دارای یک سیستم لوله‌کشی نسبتا ساده‌ای متشکل از لوله‌های انتقال آب سرد و گرم به شیر اصلی؛ لوله گنداب مخصوص سینک ظرفشویی؛ و در موارد نادری هم لوله انتقال گاز می‌باشند. تعدادی آشپزخانه‌ها هم دارای اتصالاتی مخصوص ماشین ظرفشویی، دستگاه زباله خردکن، آب سردکن یا آب گرم هستند اما بطورکلی تمامی این اتصالات به لوله‌کشی سینک ظرفشویی وصل می‌شوند.

سیستم لوله‌کشی حمام

دوش‌ها، وان حمام، توالت‌ها و حمام‌ها همگی جزء سیستم لوله‌کشی ساختمان به حساب می‌آیند. لوله‌کشی حمام می‌بایست کار انتقال آب و خارج کردن گنداب از تمامی متعلقات و لوله‌ها را به شیوه‌ای سازمان‌یافته، کارآمد و بدون هرگونه نشتی انجام دهد. به منظور اجرای چنین اقداماتی به دو سیستم لوله‌کشی نیاز است: سیستم تامین آب و سیستم لوله‌کشی آب و فاضلاب. سیستم لوله‌کشی تامین آب، آب سرد و گرم را به سینک ظرفشویی، وان حمام، توالت، و دوش انتقال می‌دهد. منبع این سیستم از لوله‌کشی بخش شهری یا سایر منابع تامین آب شیرین آغاز می‌شود، از میان کنتور آب عبور می‌کند و به داخل منازل انتقال می‌یابد. در مورد آبگرمکن این سیستم به دو خط لوله‌کشی تقسیم می‌شود – یکی آب گرم و دیگری آب سرد را از آبگرمکن به متعلقات آن انتقال می‌دهد. سیستم لوله‌کشی آب و فاضلاب نیز گنداب حاصل از توالت‌ها را جمع‌آوری کرده و آنها را به انبار فاضلاب یا چاه انتقال می‌دهد. نزدیک هر سینک ظرفشویی، وان حمام، دوش، و توالت یک سری لوله‌های تهویه وجود دارد که گازهای فاضلابی را با سمت بالا و خارج از سقف منزل هدایت کرده و در اثر فشار هوای ایجاد شده گنداب‌ها می‌توانند راحت‌تر از میان لوله‌ها جریان داشته باشند.

لوله‌کشی سیستم حمام و دستشویی

لوله‌کشی به مجموعه اقدامات، اتصالات و تجهیزات استفاده شده در زمینه نصب یا نگهداری کلیه لوله‌هایی گفته می‌شود که با سیستم حمام و دستشویی و تامین آب داخل یا مجاور هر ساختمانی در ارتباط باشند. تمامی سیستم لوله، اتصالات و متعلقات آن را سیستم لوله‌کشی می‌نامند. سیستم لوله‌کشی ساختمان از یک سری لوله و اتصالات تشکیل شده و این متعلقات کار دریافت و تخلیه فضولات انسانی و گنداب‌های خانگی را بر عهده دارند.  علاوه‌براین، لوله‌کشی حمام و دستشویی هر نوع فعالیت مربوط به تعمیر یا باز کردن لوله، متعلقات لوله یا وسایل زیر را دربرمی‌گیرد: زانویی، لوله مستراح یا فاضلاب، لوله سرریز و هر نوع لوله‌ای که به منظور تامین آب کاربرد دارد.

هزینه

هزینه به دستمزد، زمان و محل لوله‌ کشی بستگی دارد. سرویس‌ها ممکن است شامل تمیزکاری لوله‌های تخلیه شده، تعویض یا نصب اتصالات و تعمیر توالت شود. لوله‌کشی یک کار با گستره وسیع و متفاوت است.

پایان مقاله “آموزش لوله کشی ساختمان”. امیدواریم مورد توجه شما قرار گرفته باشد.